Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze

POSTANOWIENIE

Dnia 4 listopada 2022 r.

Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący SSR Marek Dziwiński

Protokolant Magdalena Mastej

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2022 r. w Kamiennej Górze

na rozprawie sprawy z wniosku B. P., P. P., R. P., I. P.

przy udziale A. O., P. O. (1), P. O. (2), M. Z.

o stwierdzenie nabycia spadku po M. P. (1)

I  stwierdza, że spadek po M. P. (1)

zmarłej dnia 25.12.2020 r. w B.,

mającej ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Ś.,

na podstawie testamentu z dnia 10.12.2006 r. z dobrodziejstwem inwentarza nabyli:

- syn A. P. s. J. i M. – w 1/2 części,

- córka M. Z., c. J. i M. – w 1/2 części.

II  ustala, że wnioskodawcy i uczestnicy ponoszą koszty postępowania stosownie do swojego udziału w sprawie.

Sygn. akt I Ns 394/21

Uzasadnienia

Wnioskodawca A. P. wystąpił z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po M. P. (1) zmarłej 25 grudnia 2020 r. w B., mającej ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Ś..

Wnioskodawca podał, że spadkodawczyni pozostawiła testament, w którym powołała do dziedziczenia syna A. P., córkę B. O. i córkę M. Z..

W dniu 22 maja 2022 r. wnioskodawca zmarł pozostawiając żonę i trójkę dzieci.

Postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2022 r. sąd wezwał do udziału w sprawie B. P., P. P., R. P., I. P. w miejsce zmarłego wnioskodawcy. Popierali oni wniosek.

Uczestnicy postępowania nie zawarli stanowiska na piśmie.

Uczestniczka M. Z. podniosła, że nie zgadza się z treścią testamentu, kwestionowała także to, by to spadkodawczyni pisała treść testamentu, że była zastraszana kiedy pisała testament.

Uczestnik A. O. nie potrafił ocenić ważności testamentu, nie oczekiwał korzyści ze spadku po M. P. (1).

Uczestnicy P. O. (1) i P. O. (2) nie brali udziału w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. P. (1) zmarła 25 grudnia 2020 r. jako wdowa

/dowód odpis skrócony aktu zgonu – k-5/

W dniu 10 grudnia 2006 r. M. P. (1) sporządziła testament. Rozrządziła w nim całym swym majątkiem w ten sposób, że powołała w równych częściach swoje dzieci, określając je w następujący sposób: syna A. P. i córkę B. O. wymieniła z imienia i nazwiska, a córkę M. Z. określiła przez podanie imion „J. M. (z domu P.)”, be podania jej nazwiska.

Wskazała przy tym składniki spadku budynki, ziemię i las wszystko do 1/3. W kolejnym zdaniu zaznaczyła, że wszystko co jej zostawia swoim dzieciom.

/dowód: testament z 10 grudnia 2006 r. – k-5, którego otwarcie i ogłoszenie nastąpiło na rozprawie w dniu 4 listopada 2022 r./

Powołana do spadku B. O. zmarła 14 wrzesnia 2013 r.

/dowód: skrócony odpis aktu zgonu B. O. – k-78/

Sad zważył co następuje:

Przedłożony wraz z wnioskiem testament wymagał – zwłaszcza wobec stanowiska uczestniczki M. Z. – badania pod względem jego ważności oraz rozrządzeń w nim dokonanych. Był on napisany pismem ręcznym, podpisany imieniem i nazwiskiem M. P. (1) i opatrzony datą. Do jego ważności niezbędne w świetle art. 949 k.c. jest, by faktycznie został napisany w całości przez M. P. (1).

Uczestniczka M. Z. była skłonna potwierdzić, że charakter pisma w części zawierającej rozrządzenia odpowiada charakterowi pisma jej matki. Wskazywała natomiast, że słowo testament nie zostało napisane przez spadkodawczynię. Można zauważyć, że osoba pisząca słowo „testament” napisała je pismem ozdobnym, z odpowiednimi pogrubieniami. Przy zastosowaniu takiej techniki pisma, różni się to słowo od pozostałych napisanych niżej. Niemniej jednak zachowuje ono charakter pisma jednej i tej samej osoby, zwłaszcza jeśli się weźmie pod uwagę podpis, który też zawiera elementy ozdobne (pogrubienie). Na pierwszy rzut oka nie nasuwają się podejrzenia co do tego, by napisane słowo „testament”, czy też podpis pod rozrządzeniami pochodziły od innej osoby niż zapisana treść zawierająca rozrządzenia majątkowe. Przy braku inicjatywy dowodowej w tej kwestii uczestniczki kwestionującej ważność testamentu, należało jej twierdzenia uznać za gołosłowne. Zgodnie z regułą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W sytuacji, gdy nie narzucało się w sposób oczywisty, że testament nie był spisany przez jedną osobę, należało przyjąć, iż w niniejszym postepowaniu mamy do czynienia z ważnym testamentem sporządzonym przez M. P. (2).

Rozrządzenie dokonane w testamencie było na tyle jasne, by stwierdzić nabycie spadku po M. P. (1) na podstawie testamentu holograficznego z 10 grudnia 2006 r.

Wyprzedzając nieco poszczególne etapy postepowania warto w tym miejscu odnieść się do wniosku uczestniczki (jej pełnomocnika) o zakreślenie jej terminu do złożenia pisma procesowego zawierającego stanowisko co do możliwego rozstrzygnięcia sprawy oraz celem umożliwienia złożenia odpisu księgi wieczystej dla wykazania, ze spadkodawczyni pozostawiła gospodarstwo rolne.

Uczestniczka M. Z. ustanowiła pełnomocnika w niniejszej sprawie w dniu 22 kwietnia 2022 r. (k-28 i 29 akt) i od tego czasu do dnia rozprawy pełnomocnik ten, który jest pełnomocnikiem zawodowym, mógł bez przeszkód zając stanowisko w sprawie na piśmie. Jeśli zaś chodzi o dołączenie odpisu księgi wieczystej, z której miałoby wynikać prawo własności spadkodawczyni do gospodarstwa rolnego, to okoliczność ta nie miała żadnego znaczenia w sprawie. Uczestniczka zdawała się podnosić kwestię, ze ona jest także współwłaścicielką tego gospodarstwa, to jednak ta kwestia była nieistotna.

Spadkodawczyni w swoim testamencie użyła określenia, że „zapisuje” swój majątek dzieciom, niemniej wcześniejsze i późniejsze sformułowania w sposób oczywisty świadczą, ze nie chodzi tutaj o „zapis” w rozumieniu przepisów 968 i nast. k.c. Spadkodawczyni wymienia składniki majątku i stawia przy nich ułamek „1/3” to chodziło jej zapewne o to, aby dzieci dziedziczyły po 1/3 każdego z tych składników. Takie rozrządzenie mogłoby wymagać interpretacji w kontekście brzmienia art. 961 k.c., niemniej późniejsze sformułowania testamentu nie budzą wątpliwości co do rzeczywistej woli testatora. Przepis art. 961 k.c. stanowi, że jeżeli spadkodawca przeznaczył w testamencie poszczególne przedmioty spadkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, na rzecz kilku osób, to osoby te poczytuje się w razie wątpliwości za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych, odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów.

W niniejszej sprawie, spadkodawczyni podkreślała, ze wszystko zostawia swoim dzieciom w równych częściach, tak więc reguła interpretacyjna z art. 961 k.c. nie miała zastosowania.

Ważności opisanego wyżej rozrządzenia testamentowego nie niweczy także fakt, iż spadkobierczyni M. Z. została wskazana przez podanie tylko jej imion (zresztą w odwrotnej kolejności) bez podania jej nazwiska. Nie budziło jednak wątpliwości, że chodziło tutaj o uczestniczkę M. Z., skoro spadkodawczyni nie miała innych córek niż uczestniczka i wymieniona z imienia i nazwiska B. O..

Uczestniczka M. Z. zdawała się podnosić swoje uprawnienia do nieruchomości, którą rozdysponowywała w testamencie spadkodawczyni, okoliczność ta nie ma znaczenia dla określenia zasad dziedziczenia po M. P. (1). Spadkobranie to sukcesja uniwersalna, która powoduje przejście praw i obowiązków na spadkobierców w zakresie w jakim przynależały one do spadkobiercy.

Zgodnie z treścią przepisu art. 948 § 1 k.c. testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. Nie może budzić wątpliwości, że spadkodawczyni powoła do dziedziczenia po niej w częściach równych troje swoich dzieci tj. A. P., B. O. i M. Z..

Zgodnie z treścią przepisu art. 927 k.c. nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku.

Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 k.c.), tak więc skoro B. O. zmarła 14.09.2013 r., to nie mogła uzyskać „zapisanego” jej udziału w majątku spadkowym.

Zgodnie z treścią przepisu art. 965 k.c. jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział, w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów (przyrost).

Nie było w testamencie żadnych odmiennych postanowień co do spadkobierców ni mogących dziedziczyć, dlatego część B. O. przypadła pozostałym spadkobiercom testamentowym, co doprowadziło do tego, że spadek po M. P. (1) na podstawie wyżej opisanego testamentu nabyli po ½ części A. P. i M. Z..

O Kosztach postepowania orzeczono stosownie do treści przepisu art. 520 § 1 k.p.c. ustalając, że wszyscy uczestnicy ponoszą je stosownie do udziału w sprawie.